Кафедра всеобщей истории

Подробности: Категория: Жалпы тарых кафедрасы; Опубликовано: 24.02.2020 01:24; Автор: Super User; Просмотров: 433

Кафедранын тарыхы

Жусуп Баласагын атындагы КУУнун тарых жана чөлкөм таануу факультетинин курамындагы Жалпы тарых кафедрасы эң ири кафедралардын бири болуп эсептелет. Кафедранын тарыхы 1930 - жылдардан башталат.

1934-1935 - окуу жылында тарых факультетинде бир гана кафедра -социалдык-экономикалык дисциплиналар кафедрасы болгон. Аталган кафедраны Жалпы тарых боюнча профессордун милдетин аткаруучу А. Монатов жетектеп турган. Кафедрада СССР тарыхы боюнча доценттин милдетин аткаруучу А. Баишев жана жаш адис тарыхчылар: Г.Г. Куранов, А.Г. Зима, Б.М. Зима, Я.А. Чубукова, Г.Т. Зайцев эмгектенишкен.

1936-1937 окуу жылында пединституттун курамында тарых кафедрасы тузулгөн. Кафедранын башына тарых илимдеринин кандидаты, доцент Г.Г. Куранов дайылдалган. Кафедранын окутуучулары болуп: профессор Фролов, доценттин милдетин аткаруучулар Б. Джабинов, Э.Я. Баузе, Николаев, ассистенттер А.Г. Зима, Б.М. Зима эмгектенишкен.

1936-ж. пединституттун алгачкы бүтүрүүчүлөрүнүн катарында 9 тарыхчы адис болгон. Алардын катарында Б. Джамгерчинов (1951-1954-жж. КМУ нин биринчи ректору, академик, Кыргыз ССР илимдер академиясынын вице президенти, т.и.д. профессор), А.Хасанов ( Кыргыз ССР илимдер академиясынын корреспондент- мүчөсү, т.и.д. профессор), С. Ильясов (академик, тарых институтунун директору, т.и.д.), А. Жолдошева ( Кыргыз ССРине эмгеги сиңген мугалим, кыз-келиндер педагогикалык училищиясынын биринчи директору) болушкан.

1936-ж. Б. Джамгерчинов, 1937-ж. А. Хасанов, 1938-ж. С.Ильясов факультетте окутуучу-ассистент катары иштей башташкан. 1937-1938 окуу жылдарында үч кафедра: Ленинизм жана ВКП(б) тарыхы, СССР тарыхы жана Жалпы тарых кафедралары ачылган. Жалпы тарых кафедрасын т.и.к. доцент Г.Г.Куранов, СССР тарыхы кафедрасын Г.П. Гавырин (1938-1941-жж. пединститутун директору) жетектеп турушкан.

1937-ж. СССР тарыхы кафедрасында аспирантура ачылган. Аспиранттардын илимий консультанты болуп САГУ нун СССР элдеринин тарыхы кафедрасынын башчысы, т.и.д. профессор Додонов Иван Кузьмич эсептелген. Анын жетекчилиги менен тарых факультетинин 7 окутуучусу тарых илимдеринин кандидаты илимий даражасын алуу үчүн диссертацияларын коргошкон. Алардын катарында: Ю. Федоров 1941-ж, Б. Джамгерчинов жана А.Хасанов 1942-ж., С. Ильясов 1943-ж, А.Г. Зима 1945-ж., В.Е Кутарева жана Б. Элебаев 1946-ж. диссертацияларын коргошкон.

Улуу Ата мекендик согуш жылдарында тарых факультетинин окутуучулары: Г.Г. Зайцев, Ю.Г. Федоров, Б.М. Зима, А.Х Хасанов. Г.Г. Куранов, Б.Долгинов, Э. Хренников ж.б. Ата-Мекенди коргоого катышкан жана Улуу жеңишке чоң салым кошушкан. Согуш аяктагандан кийин факультетте 2 кафедра: СССР элдеринин тарыхы жана Жалпы тарых кафедрасы адис-тарыхчыларды даярдашкан.

СССР элдеринин тарыхы кафедрасын А.Х. Хасанов (1946-1951-жж.), Жалпы тарых кафедрасын Б.М. Зима жетектешкен.1951-ж. Кыргыз Мамлекеттик Университети ачылган мезгилде Жалпы тарых кафедрасында: Б.М. Зима, кафедра башчысы, т.и.к, Б.Элебаев т.и.к, Олейник И.С, Волчанский А.Ф., Мальсагова Т.Т.Мусин Х.М., СССР элдеринин тарыхы кафедрасында: А.Х Хасанов кафедра башчысы т.и.к., Петровец В.М. доцент, т.и.к, В.В. Липович доцент, т.и.к, (1945-1951-жж. пединституттун директору), С. Табышалиев ага окутуучу, В.Е Кутарева доцент, т.и.к, Б.Д. Джамгерчинов т.и.д. (1950) профессор, Н.Г. Абдуазизова, С.В. Саксонская А.Ф Лачко – ага окутуучулар, А.А. Чукубаев, А.И. Батин, И.М. Скляр окутуучулар эмгектенишкен.

1951-1954-жж. СССР элдери тарыхы кафедрасын т.и.д. профессор Б. Джамгерчинов (бир эле мезгилде КМУ нин ректору), 1952-55-жж. Жалпы тарых кафедрасын т.и.к., доцент Б. Элебаев башкарышкан. Аталган кафедраларда 19 окутуучу эмгектенишкен. Алардын катарында: 1 т.и.д., профессор (Б. Джамгерчинов), 5 т.и.к., доценттер, 8 ага окутуучу, 5 ассистент окутуучулар болушкан.

1970-ж. ортосунда факультетте 4 кафедра: Жалпы тарых (1937-ж.), Кыргызстандын тарыхы (1961-ж.), Тарых жана коом таанууну окутуунун методикасы (1969-ж.), тарыхчы адистерди даярдашкан. 1962-1984-жж. СССР элдеринин тарыхы кафедрасын Кыргыз ССР илимдер Академиясынын мъчё - корреспонденти т.и.д., профессор А.Х. Хасанов жетектеп келген. 1973-1977-жж. Жалпы тарых кафедрасын т.и.к., доцент М.Б. Джамгерчинов жетектеген.

1977-ж. сентябрь айында Жалпы тарых кафедрасынын базасында 2 кафедра ачылган: Байыркы дүйнө жана Орто кылымдардын тарыхы жана Жаңы жана Соңку жаңы тарых кафедрасы. Биринчи кафедраны М.Б. Джамгерчинов (1977-1987-жж.), А.А. Арзыматов, Т.К. Чоротегин, А.М. Мокеев (1987-1989-жж.), Д.Б. Сапаралиев (1992-1993-жж.) башкарган. Экинчи кафедраны С.А. Аттокуров (1977-78-жж.), А.Р. Рыскулов, Д.Е. Егемназаров, Ч.Ж. Жакыпова, М.И. Оморов башкарган.

1992-ж. Азия жана Африка өлкөлөрүнүн тарыхы кафедрасы ачылган. 1992-1994-жж. кафедраны т.и.к., доцент А.М. Мокеев, т.и.к., доцент Т.К. Чороев, ал эми 1994-ж. ноябрынан 1996-ж. январына чейин т.и.к., доцент А.А. Рыскулов башкарган. 1996-ж. февралында ректордун чечими менен 3 кафедра: Жаңы жана Соңку Жаңы тарых, Байыркы дүйнө жана Орто кылымдар тарыхы жана Азия жана Африка өлкөлөрүнүн тарыхы кафедралары бириктирилип Жалпы тарых кафедрасы түзүлгөн. Кафедра башчылыгына доцент С.А.Абдрахманов бекитилет.

1997-жылы Тарых факультетинин курамында “Чөлкөмтаануу” бөлүмү ачылгандыгына байланыштуу, “Жалпы тарых” кафедрасы “Чөлкөмтаануу жана дүйнө элдеринин тарыхы” кафедрасы деп аталат.

1998-жылы Тарых жана чөлкөмтаануу факультетиндеги структуралык өзгөрүүлөргө байланыштуу “Европа жана Америка өлкөлөрүнүн тарыхы” кафедрасы түзүлөт. 1999-ж. декабрында Азия жана Африка өлкөлөрүнүн тарыхы кафедрасы кайрадан түзүлгөн.

Белгилеп кетчү жагдай, 1990-жж. тарыхчы адистерди даярдоо боюнча реформаларды ишке ашырабыз деген максат менен факультеттин курамындагы кафедралардын аттары тез-тез өзгөрүлүп турган. Мисалы, 1992-ж. Совет мезгилине чейинки СССР элдеринин тарыхы кафедрасы – Түркстан, Кавказ жана Россия элдеринин тарыхы кафедрасы, 1994-ж. аталган кафедрага Совет доор мезгилиндеги СССР элдеринин тарыхы кафедрасын кошуу менен КМШ элдерини тарыхы кафедрасы түзүлгөн.

«Азия жана Африка өлкөлөрүнүн тарыхы» кафедрасын 1994-2001-жж. аралыгында кафедраны т.и.к., профессор Омурбеков Т.Н. жетектеген. 2001-2010-жж. чейин кафедраны Кыргыз Республикасынын билим берүүсүнө эмгек сиьирген кызматкер, т.и.д., профессор З. Эралиев жетектеп келген. 2010-2016-жж. кафедраны т.и.к., доцент Шейшеканов Т.Б. жетектеп келди.

1997-жылдан 2003-жылга чейин «Европа жана Америка өлкөлөрүнүн тарыхы» кафедрасынын доцент А.Э.Жоробекова, 2003-2005-жылдары доцент Н.М.Галкина жетекчилик кылышты. 2005-жылдан 2016-жылга чейин “Европа жана Америка өлкөлөрүнүн тарыхы” кафедрасын т.и.д., профессор А.А.Арзыматова жетектеп келди.

2016-жылы Тарых жана чөлкөм таануу факультетиндеги структуралык өзгөрүүлөргө байланыштуу «Азия жана Африка өлкөлөрүнүн тарыхы» кафедрасы менен «Европа жана Азия өлкөлөрүнүн тарыхы» кафедрасы бириктирилип, кайрадан «Жалпы тарых» кафедрасы болуп түзүлгөн. 2016-жылдан бери кафедраны т.и.д, профессор Арзыматова А.А. жетектеп келет.

Бүгүнкү күнү кафедранын эмгек жамаатында 19 окутуучу болуп, анын ичинен 3 илимдин доктору, 11 илимдин кандидаттары жана доценттери, 5 ага окутуучу эмгектенишет.

2. Кафедра башчысы

Арзыматова Айнура Атыгаевна

д.и.н., профессор

arzymatova